Πέμπτη, Νοεμβρίου 13, 2008

Σύμφωνο Συμβίωσης στην Ολομέλεια: Ομιλία Θεόδωρου Δρίτσα στο μικροσκόπιο e-lawyer

Σχολιάζω με κόκκινο ενδιάμεσα.

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΔΡΙΤΣΑΣ: Ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε. 
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, κύριε Υπουργέ, ο νόμος αυτός, το σχέδιο νόμου που έχουμε προς συζήτηση θεωρητικά επιχειρεί να αντιμετωπίσει, να καλύψει και να ρυθμίσει ανάγκες και δικαιώματα τριών κατηγοριών πολιτών ή θα έπρεπε αρχικά, γιατί έτσι ξεκίνησε η συζήτηση. 
Η πρώτη κατηγορία είναι αυτή των ανθρώπων που επιλέγουν να μην τελέσουν γάμο, αλλά εν πάση περιπτώσει θέλουν να συμβιώσουν και να έχουν ρυθμίσει τις διάφορες κοινωνικές, οικονομικές και άλλες σχέσεις τους σε μία πορεία ελεύθερης επιλογής του τρόπου της κοινωνικής και προσωπικής τους σχέσης. 
Η άλλη είναι τα ζητήματα των ανθρώπων των μονογονεϊκών οικογενειών ή και των τέκνων που γεννώνται εκτός γάμου, όπως ήδη αναφέρθηκε. 
Η τρίτη κατηγορία είναι η συμβίωση των ομοφύλων. 
Η Κυβέρνηση, παρά το γεγονός ότι από εκεί ξεκίνησε η συζήτηση και αυτές οι ανάγκες είχαν αναδειχθεί, είχαν τεθεί και είχαν γεννήσει πληθώρα προβληματισμών και προτάσεων, αντί να τις θέσει σε μία διαδικασία εμβάθυνσης, διαβούλευσης και ωρίμανσης των απόψεων, προτίμησε να κάνει κάτι άλλο. Προτίμησε να διαχωρίσει τα ζητήματα των ομοφύλων, να τα θεωρήσει ως μη υπάρχοντα, ως ένα ζήτημα που καλό είναι να μην ασχολείται η πολιτεία μ’ αυτό, ως ένα ζήτημα που πρέπει να το αποσιωπά και ούτε καν να το θέτει σε μία διαδικασία. Και εν συνεχεία, προτίμησε να προχωρά σε ρυθμίσεις για τις άλλες ανάγκες των υπολοίπων κοινωνικών ομάδων. Όμως, πώς; Για να υπερασπιστεί το θρησκευτικό γάμο. Δηλαδή, «ράβδος εν γωνία…άρα βρέχει». Αυτό νομίζω ότι είναι και το «κλειδί» που μπορεί να οδηγήσει σε μία ανάγνωση αυτού του προτεινομένου σχεδίου νόμου. 
Δηλαδή, δεν θέλουμε να ρυθμίσουμε ανάγκες και δικαιώματα κατά πρώτο λόγο έτσι όπως προκύπτουν και έτσι όπως περιγράφονται, έτσι όπως διεκδικούνται, αλλά θέλουμε να μη δημιουργήσουμε κανένα πρόβλημα και αντίθετα να περιχαρακώσουμε όλες εκείνες τις ρυθμίσεις της πολιτείας για το θρησκευτικό γάμο, λες και ο θρησκευτικός γάμος είναι πολιτειακή επιλογή, λες και δεν είναι επιλογή των θρησκευομένων ανθρώπων, λες και δεν είναι ιερό μυστήριο. Γιατί μόνο έτσι νοείται ο θρησκευτικός γάμος. Όλα τα άλλα παράγωγα των κοινωνικών, οικονομικών, περιουσιακών, ασφαλιστικών και κάθε άλλων σχέσεων που γεννώνται από το γάμο είναι ζητήματα της πολιτείας. Η θρησκευτικότητα του μυστηρίου του γάμου δεν είναι θέμα της πολιτείας, αλλά της Εκκλησίας, των χριστιανών, είναι θέμα της οποιασδήποτε πίστεως και δόγματος ανθρώπων. 
Κι όμως, σ’ αυτές τις ρυθμίσεις έρχεται η Κυβέρνηση με ένα συντηρητισμό, με μία υπόκλιση θα έλεγα στον κοινωνικό συντηρητισμό, με μία υπόκλιση στην ηγεμονία της εκκλησιαστικής εξουσίας και όχι της Εκκλησίας να «αφυδατώσει» ακόμα και αυτές τις ρυθμίσεις που προτείνει σήμερα μ’ αυτόν εδώ το νόμο. 
Επομένως το προτεινόμενο σχέδιο νόμου είναι πολύ πίσω από τις ανάγκες και από την πραγματικότητα και επιβεβαιώνει τον κοινωνικό συντηρητισμό, τον οποίο η Κυβέρνηση επιλέγει να τον θεσμοθετεί κιόλας. Επιλέγει μία «made in USA» λογική για το ρόλο του κράτους, του «κράτους-πατερούλη», ο Μπους φεύγει, αλλά το πνεύμα Μπους είναι διάχυτο και φαίνεται ότι παραμένει σ’ όλο τον πλανήτη και στην Ελλάδα. Το «κράτος-πατερούλης» είναι παρόν και σ’ αυτό εδώ το σχέδιο νόμου. Και απ’ αυτήν την άποψη, η θεσμοθέτηση της υποκρισίας και του κοινωνικού συντηρητισμού υπάρχει σ’ όλες τις διατάξεις αυτού του σχεδίου νόμου. 
Το είπε και η εισηγήτρια της Πλειοψηφίας –επέμεινε σ’ αυτό- προς Θεού μη νομισθεί ότι κλονίζουμε το θρησκευτικό γάμο. Μα δεν τίθεται αυτό το θέμα όταν αντιμετωπίζει κάποιος τις ρυθμίσεις αυτού του τύπου. Ή μήπως πρέπει να οδηγηθούμε στον υποχρεωτικό γάμο, στον υποχρεωτικό θρησκευτικό γάμο; Διότι η ακραία συνέπεια μιας τέτοιας λογικής είναι αυτή. 
Μ’ αυτά τα δεδομένα και η αφαίρεση της φράσης «ελεύθερη συμβίωση», κύριε Υπουργέ -παρά το γεγονός ότι πράγματι το σύμφωνο συμβίωσης κυριολεκτεί- στο σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης είναι πλεονασμός. Όμως επί του συμβολικού και επί του σημειολογικού, ακόμη και η αφαίρεση αυτής της λέξης νομίζω ότι στο ίδιο πνεύμα κινείται και αυτό υποδηλώνει. Δηλαδή μη και θεωρηθεί υπέρτερης σημασίας, πιο ελεύθερης, πιο δημοκρατικής, το σύμφωνο συμβίωσης από τις άλλες μορφές που μπορεί να διαλέξουν οι άνθρωποι. 
Το σχέδιο νόμου για τις μεταρρυθμίσεις για την οικογένεια, το παιδί, την κοινωνία, παρά το θόρυβο που είχε προηγηθεί είναι άτολμο και κινείται κάτω από το χώρο του αυτονόητου και κάτω από τις ανάγκες. Δεν είναι μεταρρυθμιστικό παρά το γεγονός ότι έρχεται μ’ αυτόν το δειλό τρόπο να κάνει κάποιες ρυθμίσεις που μέχρι πρότινος δεν υπήρχαν. 
Ξεκινήσαμε τη συζήτηση από τη θεσμοθέτηση του πολιτικού γάμου για τους ομοφύλους και φθάσαμε στη σιωπή. Γιατί, κύριε Υπουργέ; Είναι μια κοινωνική κατηγορία που έχει αναδείξει τις ανάγκες κοινωνικής συμβίωσης και προσωπικών επιλογών και στην Ελλάδα και σ’ όλο τον κόσμο μ’ ένα σαφή τρόπο. Έχουν περιγραφεί όλα τα ζητήματα και όλα τα προβλήματα. Είναι πια ένα ώριμο ζήτημα. Και το ζήτημα της συμβίωσης των ομοφύλων αλλά και του πολιτικού γάμου των ομοφύλων. Δεν μπορούμε να μείνουμε με κλειστά μάτια προς αυτή την κατεύθυνση. Καλώ όλες τις δυνάμεις της Βουλής επιτέλους να τοποθετηθούν σ’ αυτό το ζήτημα όχι με ιδεοληπτικό τρόπο αλλά επί τη βάσει των πραγματικών δεδομένων και των πραγματικών γεγονότων που περιγράφουν το πρόβλημα. 

Στην πραγματικότητα, υπήρχε η δυνατότητα να είχατε καλέσει όλες τις δυνάμεις της Βουλής, αν είχε υποβληθεί ένσταση συνταγματικότητας, όπου υποχρεωτικά θα έπρεπε και ο υπουργός και οι υπόλοιπο να μας εξηγήσουν ποια είναι η συνταγματική βάση του αποκλεισμού των ομόφυλων ζευγών. Ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ όμως τόλμησε αυτό το απλό διάβημα. 


Αν θεσμοθετούμε επί τη βάσει φιλοσοφικών, θρησκευτικών ή άλλων δοξασιών, χαθήκαμε. Δεν είναι θεσμοθέτηση δημοκρατικού Κοινοβουλίου αυτή. 

Τότε γιατί δεν υποβάλλεις ένσταση αντισυνταγματικότητας;

Πρωτοπορεί σήμερα η Νέα Δημοκρατία στη συρρίκνωση και την αφυδάτωση δικαιωμάτων που είναι ώριμα και μάλιστα μ’ έναν τρόπο που είναι αντισυνταγματικός. Με ευθεία παραβίαση του άρθρου 4 του Συντάγματος διαμορφώνει αυτό το σχέδιο νόμου πολίτες δύο κατηγοριών, αλλά και με παραλογισμό, γιατί αυτές οι ρυθμίσεις αν ιδωθούν στο ευρωπαϊκό πλαίσιο και με τα δικαιώματα που έχουν οι Έλληνες πολίτες ή οι άλλοι Ευρωπαίοι πολίτες που μπορούν να ζήσουν στην Ελλάδα δημιουργεί εντελώς αντιφατικές καταστάσεις.

Τότε γιατί δεν υποβάλλεις ένσταση αντισυνταγματικότητας; Ακόμη κι ένας βουλευτής έχει το δικαίωμα να το κάνει!

 Αυτό το καταλαβαίνουμε όλοι, διότι αν μία Ελληνίδα ή ένας Έλληνας έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης στη Γαλλία ή στην Ολλανδία πώς θα λειτουργήσει αυτό στην Ελλάδα; Αυτό ισχύει και για τα ομοφυλόφυλα ζευγάρια. Δεν θα αναγνωρίζονται τα δικαιώματά τους;
Απ’ αυτήν την άποψη ζητήματα που είναι ώριμα και καταξιωμένα θεωρητικά ως προς τις διακρίσεις και την ισότητα και ως προς το Σύνταγμα και ως προς τις διεθνείς συμβάσεις που έχει υπογράψει η χώρα μας μένουν μετέωρα και ανυπεράσπιστα. Η τροπολογία που έχουμε καταθέσει επ’ αυτού για το άρθρο 1 νομίζουμε ότι μέχρι τέλους της συζήτησης αυτού του νομοσχεδίου πρέπει να απασχολήσει όλες τις πτέρυγες της Βουλής.

Στην τροπολογία βέβαια δεν γίνεται λόγος περί "ανεξαρτήτως φύλου", απλώς αφαιρέθηκε η αναφορά σε "ετερόφυλα ζευγάρια". Αλλά ούτε και ο γάμος έχει τέτοια διάταξη στον Αστικό Κώδικα, κι όμως οι εισαγγελείς έχουν διαφορετική άποψη στη Ρόδο.


Σύμφωνα με τον κατάλογο του Συμβουλίου της Ευρώπης το σύμφωνο συμβίωσης ομόφυλων δεν ισχύει στην Αλβανία, στην Αρμενία, στο Αζερμπαϊτζάν, στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, στη Βουλγαρία, στην Κύπρο, στην Εσθονία, στη Γεωργία, στην Ελλάδα, στην Ιρλανδία, στην Ιταλία –ξέρουμε τους λόγους- στη Λετονία, στη Λιθουανία, στη Μάλτα, στη Μολδαβία, στο Μονακό, στο Μαυροβούνιο, στην Πολωνία, στη Ρουμανία, στη Ρωσία, στο Σαν Μαρίνο, στη Σερβία, στη Σλοβακία, στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατίας της Μακεδονίας, στην Τουρκία και στην Ουκρανία. Αντιλαμβάνεστε ότι ξέρουμε στις περισσότερες από αυτές τις χώρες ποιο είναι το επίπεδο αναγνώρισης και κατοχύρωσης των δικαιωμάτων. Είναι υπερηφάνεια να συγκαταλέγεται η Ελλάδα μεταξύ αυτών των χωρών με τέτοιο status κατοχύρωσης δικαιωμάτων; Από αυτήν την άποψη είναι άλλος ένας προβληματισμός που καλό είναι πριν τελειώσει η συζήτηση αυτού του νομοσχεδίου να τεθεί και να απασχολήσει όλες τις πτέρυγες της Βουλής και αν είναι δυνατόν, να γίνει δεκτή η τροπολογία που έχουμε καταθέσει έστω και στο παρά πέντε.

Ο βουλευτής αποφεύγει να επισημάνει ότι αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία το σύμφωνο συμβίωσης μόνο για ετερόφυλους. Δεν υπάρχει σε καμία χώρα, εντός κι εκτός Ευρώπης. Μόνο στην Ελλάδα!

Από εκεί και πέρα το σύμφωνο συμβίωσης που περιλαμβάνεται στο σχέδιο νόμου μοιάζει να περιλαμβάνει «ποινές» για όσους το επιλέγουν. Χαρακτηρίζεται ως μία χαλαρή μορφή ένωσης δύο ανθρώπων. Έτσι ναι μεν τα παιδιά που γεννιούνται θεωρούνται γνήσια και έχουν το τεκμήριο της πατρότητας αλλά στα ζητήματα των αποκτημάτων της κληρονομιάς, των ασφαλιστικών δικαιωμάτων και σε πολλά άλλα εισάγεται μια ανεπίτρεπτη ανισοτιμία σε σχέση με τα παντρεμένα ζευγάρια. 

Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει διευκρινίσεις τις απόψεις του αν είναι υπέρ ή όχι της υιοθεσίας απο ζεύγη με σύμφωνο συμβίωσης. Στις σχετικές ανακοινώσεις υπάρχει μόνον μια αναφορά σε "διάλογο που πρέπει να γίνει με την κοινωνία".


Αυτές τις λεπτομέρειες θα τις πούμε στην κατ’ άρθρο συζήτηση. Για παράδειγμα δεν ισχύει το τεκμήριο του 1/3 για όσα αποκτήθηκαν στη διάρκεια της συμβίωσης, στην εξ αδιαθέτου κληρονομιά το 1/4 γίνεται 1/6 και το 1/2 γίνεται 1/3.

Κάτι λέγατε για "κράτος -πατερούλη" στην αρχή της ομιλίας... 

Πρόκειται περί «ποινών» οι οποίες δεν δικαιολογούνται από τη χαλαρότητα της ένωσης γιατί κανείς δεν μπορεί να πει ότι αυτή η ένωση είναι κατ’ ανάγκη χαλαρή. Προβλέπονται, κυρίως, ως ρήτρα αποτροπής αυτής της επιλογής. Εδώ έρχεται ως «κλειδί» ανάγνωσης του σχεδίου νόμου το «κράτος-πατερούλης». Κύριε Υπουργέ, το ότι βρεθήκατε στην ανάγκη όπως λέτε στην αιτιολογική έκθεση να προχωρήσετε σ’ αυτές τις ρυθμίσεις μ’ αυτήν την ατολμία δεν οφείλεται στο ότι πιεστήκατε από κάποιους που είχαν αυτές τις ιδέες. Οφείλεται σε πραγματικές ανάγκες οικονομικές, κοινωνικές, προσωπικές επιλογές που κάνουν οι άνθρωποι είτε για το θρησκευτικό γάμο, είτε για τον πολιτικό γάμο, είτε για το σύμφωνο συμβίωσης. Αυτά καθορίζονται από το σύνολο της πραγματικότητας γιατί θα τους κάνει εκείνους να επιλέξουν και επιλέγοντας, κατοχυρώνοντας τα στοιχειώδη σύμφωνα με τις δικές τους επιλογές γιατί αυτό είναι το οικογενειακό δίκαιο και όχι η επιβολή. Είναι η δυνατότητα να ασκηθούν δικαιώματα και να επιλεγούν λύσεις που ταιριάζουν στις συνθήκες της κάθε Ελληνίδας, του κάθε Έλληνα, του κάθε πολίτη.
Γιατί, λοιπόν, αυτά να είναι υποβαθμισμένα; Γιατί να είναι μικρής κατοχύρωσης όταν θα είναι επιλογές; Γιατί να εμπεριέχουν το στοιχείο της προσωρινότητας από την πολιτεία, για την επιλογή του καθένα αν θα μείνει άγαμος όλη του τη ζωή σε σύμφωνο συμβίωσης όλη του τη ζωή ή ένα μήνα, ή αν θα κάνει τρεις θρησκευτικούς γάμους ή πόσες άλλες σχέσεις. 
Ο υπαινιγμός για μία συνείδηση εφήμερου ενώ θα είναι μια σχέση που θα κρατήσει ισόβια είναι απαράδεκτος για μια τέτοια νομοθετική ρύθμιση. Δεν σημαίνει με τίποτα ότι η ελεύθερη συμβίωση, η συμφωνία συμβίωσης δύο ανθρώπων ετερόφυλων ή ομόφυλων, δύο ανθρώπων που μπορεί να αλληλοβοηθήθηκαν για μεγάλο χρονικό διάστημα, να στηρίχθηκε ο ένας στον άλλο, να έβαλαν πλάτη και χρήμα για κοινές ανάγκες, να αγαπήθηκαν και να ονειρεύτηκαν μαζί και αυτό συμβαίνει πολύ συχνότερα πολλές φορές πια απ’ ό,τι συμβαίνει στους γάμους συμφέροντος, σκοπιμότητας, καταναγκασμού και σε όλους αυτούς που εξιδανικεύουμε δεν είναι πραγματικότητες που πρέπει να θεωρηθούν δεύτερης κατηγορίας. Γιατί να τις υποβαθμίσουμε, γιατί να τις εντάξουμε σε μία αποτροπή και όχι σ’ ένα δικαίωμα που από τις δυνατότητες και από την κρίση του καθένα θα μπορεί να ασκηθεί;
Αυτά είναι, λοιπόν, ζητήματα που πρέπει πολύ σοβαρά να τα σκεφθούμε και δυστυχώς ούτε ο αντίστοιχος διάλογος έγινε, ούτε η αντίστοιχη διαβούλευση παρά μόνο κάτι φοβικές κορώνες ακούστηκαν από εδώ και από εκεί ή κάτι σεξιστικά ευφυολογήματα -όχι από εσάς, κύριε Υπουργέ, ή από το Υπουργείο- που υποβάθμισαν τη σοβαρότητα του θέματος. Ελπίζω, έστω την υστάτη στιγμή η ελληνική Βουλή και οι πτέρυγες όλες της Βουλής να κατανοήσουν ότι μιλάμε για ανθρώπινες ζωές και όχι για ρυθμίσεις αριθμών.
Ευχαριστώ.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

To νομοσχέδιο για την ισότητα στον γάμο

 Το νομοσχέδιο προβλέποντας στο άρθρο 3 ότι ο γάμος επιτρέπεται για άτομα διαφορετικού ή ίδιου φύλου, αυτοδικαίως επεκτείνει στα ζευγάρια το...