Πέμπτη, Δεκεμβρίου 03, 2009

Η αβάσταχτη υποκρισία μιας κακώς νοούμενης διαφάνειας

Η γνωστή υπόθεση του κ. Κουτούπη που ορίστηκε Γενικός Γραμματέας ΔΕΚΟ και στη συνέχεια αποπέμφθηκε συνδέεται με δύο μεγάλα ζητήματα: το πρώτο είναι πόσο πρέπει να σκεφτόμαστε πριν γράψουμε κάτι στο facebook, στο twitter ή αλλού και το δεύτερο είναι πόσο υποκριτές είμαστε απέναντι στον αντισυμβατικό λόγο.  Για το πρώτο, μίλησα χθες στην τηλεόραση του ΣΚΑΪ. Εδώ θα ασχοληθώ με το δεύτερο.


Τι έγραψε λοιπόν ο κύριος Κουτούπης, αργά το βράδυ μετά την εκλογική νίκη του ΠΑΣΟΚ, στο προφίλ του στο facebook; Σύμφωνα με διάφορες δημοσιεύσεις, φέρεται ότι έγραψε (γιατί πλέον δεν υπάρχει το σχετικό profile) τα εξής:


 «ΠΑΣΟΚΟΙ, ξεκινάει περίοδος μεγάλης κονόμας, τα λαμόγια τρίβουν τα χέρια τους…»


Άρα δεν λέει "ΠΑΣΟΚΟΙ  = λαμόγια". Εξέφρασε με αυθόρμητο τρόπο μια σκέψη για την κυβερνητική αλλαγή και την εκτίμηση ότι αυτή ενδέχεται να εκμεταλλευτούν διάφοροι επιτήδειοι, όχι όμως οι του ΠΑΣΟΚ.


Στη συνέχεια φέρεται ότι έγραψε:


«Θα στείλω βιογραφικό. Με το ΠΑΣΟΚ όλα θα γίνονται με διαφάνεια... Θα κονομήσουμε... Γουστάρω πολύ» 


Έστειλε βιογραφικό, επελέγη ύστερα από 2 συνεντεύξεις με τον Υπουργό Οικονομικών. Το "θα κονομήσουμε" γιατί να μην αντιστοιχεί επίσης στην πραγματικότητα, λόγω του μισθού του γενικού γραμματέα; Γιατί να μην "γουστάρει πολύ" ένας άνθρωπος με πλούσιο βιογραφικό, ο οποίος είχε και τις ικανότητες να επιλεγεί  για μια ανώτερη κρατική θέση, όπως και έγινε τελικά; 


Διαβάζω στην ανακοίνωση της Κυβέρνησης: «αποδείχτηκε εκ των υστέρων από στοιχεία που περιήλθαν σε γνώση της κυβέρνησης, ότι ο κ. Κουτούπης έχει έως και το πρόσφατο παρελθόν εκφραστεί συνεχώς και επωνύμως από το διαδίκτυο με χυδαίους, υβριστικούς και ακραίους χαρακτηρισμούς για την κυβέρνηση, την οποία ζήτησε να υπηρετήσει από θέση ευθύνης». Επίσης «η στάση αυτή αποδεικνύει πως, ανεξάρτητα των τυπικών προσόντων, ο κ. Κουτούπης όχι μόνο στερείται των στοιχείων της εμπιστοσύνης και του ήθους που είναι απαραίτητα για να υπηρετεί Έλληνας πολίτης σε δημόσια θέση, αλλά είναι επίσης, έκθετος και υπόλογος». Αναρωτιέμαι: "υπόλογος" σε ποιον; Ποιος τον κατέστησε "έκθετο", αν όχι αυτοί που έσπευσαν να δώσουν στην Κυβέρνηση τα αποσπάσματα από το facebook; Θα γνώριζε κανείς το θέμα εάν η ίδια η Κυβέρνηση δεν είχε φροντίσει να δώσει τόση δημοσιότητα, αποφασίζοντας δίκην Ανώτατου Ηθικοδικείου περί του συγκεκριμένου προσώπου; Δεν αρκούσε η ανάκληση του διορισμού, αλλά έπρεπε να προσβληθεί τόσο βάναυσα η προσωπικότητά του; 


Από τα αποσπάσματα που φέρεται ότι ανάρτησε ο κ. Κουτούπης, δεν βλέπω κανέναν απολύτως "υβριστικό χαρακτηρισμό" για την Κυβέρνηση και δεν κατανοώ για ποιο λόγο η Κυβέρνηση σε αυτή την ανακοίνωσή της παραβιάζει το τεκμήριο της αθωότητας του κ. Κουτούπη. Για ποιο λόγο δηλαδή τον παρουσιάζει ως ένοχο του αδικήματος της εξύβρισης, ενώ, απ' όσα τουλάχιστον δόθηκαν στη δημοσιότητα δεν έχει πει ούτε μισή λέξη εναντίον της Κυβέρνησης. Είναι απαράδεκτο να διασύρεται ένας άνθρωπος κατ' αυτόν τον τρόπο, μόνο και μόνο επειδή η ίδια η Κυβέρνηση δεν ήταν σε θέση εγκαίρως να διαμορφώσει μια πλήρη εικόνα για το προφίλ του υποψήφιου και μάλιστα ύστερα από δύο (2) συνεντεύξεις με τον ίδιο τον Υπουργό Οικονομικών!


Ποιο θέμα "ήθους" και "διαφάνειας" τίθεται, όταν κάποιος σχολιάζει αργά το βράδυ των εκλογών με τους φίλους του στο facebook τα εκλογικά αποτελέσματα, το κατεξοχήν αντικείμενο δημόσιου σχολιασμού; Απολύτως κανένα. Απλώς δεν αντέχουμε τις άμεσες διατυπώσεις, δεν αντέχουμε να σκέφτεται κάποιος φωναχτά, ούτε καν στον ιδιωτικό του χώρο, και θέλουμε να επιβραβεύουμε τον ηθικισμό, την υποκρισία, τον καθωσπρεπισμό και τις υπόλοιπες "αρετές" μιας ξεπερασμένης από τα πράγματα πολιτικής ορθότητας. Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης είναι ένας πολιτικός που χρησιμοποιεί κατά καιρούς πολύ πιο ακραία γλώσσα. Κι αυτό, για μένα, είναι ένα από τα πολύ θετικά του στοιχεία. 


Το θέμα όμως είναι πολύ πιο σοβαρό: η κύρωση που επιβλήθηκε στον κ. Κουτούπη για τις απόψεις που είχε εκφράσει σε περιορισμένο φιλικό κύκλο πριν από 50 μέρες, ήταν η αποπομπή του από τη θέση για την οποία είχε επιλεγεί. Η ανάκληση της απόφασης διορισμού οφείλεται λοιπόν αποκλειστικά και μόνο σε γνώμη που διατύπωσε, με ελαφρύ κι αυθόρμητο τρόπο, προφανώς αστειευόμενος και μη κυριολεκτώντας,  πολύ πριν του ανατεθεί οποιαδήποτε δημόσια θέση. Επομένως, η ανάκληση του διορισμού  του αποτέλεσε μια παρέμβαση του Κράτους στο δικαίωμά του στην ελεύθερη έκφραση της γνώμης του, αλλά πιθανόν (αν το profile ήταν κλειστό) και στο δικαίωμα για σεβασμό της ιδιωτικής του ζωής. Πολύ περισσότερο, η διαπόμπευσή του με την απαράδεκτη ανακοίνωση της Κυβέρνησης, μια ανακοίνωση η οποία δεν ήταν αναγκαία για την ανάκληση του διορισμού του, αποτέλεσε μια δεύτερη παρέμβαση στην ελευθερία της έκφρασης: όχι μόνο τον απέπεμψαν για όσα είπε σε άσχετο context, αλλά και τον διέσυραν ακριβώς για τον ίδιο λόγο. 


Το ερώτημα είναι εάν αυτή η κρατική παρέμβαση στην ελευθερία της έκφρασης ήταν αναγκαία για την υπεράσπιση κάποιου αγαθού από όσα προβλέπονται από το άρθρο 10 παρ. 2 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Δηλαδή, οι 2 παρεμβάσεις της  Κυβέρνησης (αποπομπή και δημόσιος διασυρμός) ήταν άραγε "προβλεπόμενες από το νόμο" και αν ναι, εξυπηρετούσαν άραγε νόμιμους σκοπούς όπως:


"λόγους της εθνικής ασφάλειας,  εδαφικής ακεραιότητας ή  δημόσιας ασφάλειας, για την προάσπιση της τάξης και την αποτροπή του εγκλήματος, για την προστασία της υγείας ή των ηθών, για την προστασία της υπόληψης ή των δικαιωμάτων των άλλων, για την αποτροπή της κοινοποίησης εμπιστευτικών πληροφοριών ή την διατήρηση του κύρους και της αμεροληψίας της δικαστικής εξουσίας.”


Νομίζω πως όχι. Ο κ. Κουτούπης δεν θα μπορούσε να είχε προβλέψει ότι το τίμημα για όσα έγραψε ένα βράδυ στο facebook θα ήταν να χάσει τη θέση στην οποία αξιοκρατικά διορίστηκε. Κι αν οι σκέψεις μου αυτές είναι σωστές, τότε έχουμε μια καραμπινάτη παραβίαση ανθρώπινου δικαιώματος, ακριβώς όπως έγινε και με την αποπομπή της Δικαστή Κουντέσκινα, στη Ρωσία, επειδή είπε καθαρά και ξάστερα την άποψή της (όταν είχε παραιτηθεί προσωρινά για να θέσει υποψηφιότητα) και την απέπεμψαν στη συνέχεια απο το δικαστικό σώμα ακριβώς γι' αυτά που είπε (Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, Κουντέσκινα κατά Ρωσίας). Αν οι σκέψεις μου είναι σωστές, η περίπτωση θα μπορούσε να οδηγήσει στην  πρώτη καταδίκη της Ελλάδας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για παραβίαση ανθρώπινου δικαιώματος από την νέα Κυβέρνηση.


Αυτές είναι οι παρενέργειες μιας κακώς νοούμενης αντίληψης για τη διαφάνεια, η οποία δεν έχει καμία σχέση με το πραγματικό περιεχόμενο αυτής της έννοιας. Διότι η διαφάνεια δεν σχετίζεται με το πολιτικό κόστος που προφανώς παρακίνησε την Κυβέρνηση σε αυτή την απαράδεκτη ανακοίνωση. Διαφάνεια και αξιοκρατία θα ήταν να υπερασπιστεί έναν αξιότατο άνθρωπο που η ίδια επέλεξε, αδιαφορώντας τελείως για τις σαχλαμάρες που μπορεί να είπε ένα βράδυ με τους φίλους του και εξηγώντας στην κοινή γνώμη ότι αυτά δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματική διαφάνεια και τελικά την διοικητική και πολιτική αποτελεσματικότητα ενός γενικού γραμματέα. Γιατί έτσι θα αποδείκνυε ότι έπελεξε όντως έναν άριστο αν και  “μη αρεστό”, όπως έλεγε ο Γιώργος Παπανδρέου προεκλογικά.


Όταν όμως αυτοσχεδιάζουμε με την έννοια της διαφάνειας, είναι βέβαιο ότι θα φτάσουμε στην κοινωνία της “μηδενικής ανοχής”, στην παραβίαση του τεκμηρίου της αθωότητας, την προσβολή προσωπικότητας, την δημόσια διαπόμπευση, την συκοφάντηση. Όπως όλοι αυτοί σε μέσα ενημέρωσης και σε blogs που έχουν αυταναγορευθεί άγγελοι της Διαφάνειας, χωρίς να έχουν την παραμικρή γνώση και την παραμικρή ευαισθησία για να ασχοληθούν με ίσους όρους και με δίκαιο τρόπο με τα μεγάλα θέματα,  που τελικά τους καταπλακώνουν. 


11 σχόλια:

lgreco είπε...

Είναι προφανές πως η κυβέρνηση γύρευε αφορμή για να απομακρυνθεί κάποιος που ενόχλησε το βαθύ ΠΑΣΟΚ λόγω της κομματικής του προσάρτησης.

Αλλά επιπλεόν φάνηκε για μια ακόμη φορά η γύμνια της προχειρότητας που χαρακτηρίζει την ανοιχτή διαδικασία πρόσληψης ΕΓ/ΓΓ. Αντί δηλαδή η κυβέρνηση να μελετήσει 1-3 πρότυπα best practice που λάβαν χώρα στο εξωτερικό, επέτρεψε σε κάποιους να λεηλατήσουν τον θεσμικό ιστοτόπο του πρωθυπουργού και να στήσουν το μαγαζάκι των ονείρων τους.

Ο Obama, για παράδειγμα, ζητούσε από τα υποψήφια στελέχη του να συμπληρώσουν πολυσέλιδο ερωτηματολόγιο στο οποίο υπήρχε και η ερώτηση: γράψατε ποτέ κάτι στο διαδίκτυο το οποίο θα μπορούσε να εκθέσει ή να προσβάλλει τον Πρόεδρο των ΗΠΑ;

ο δείμος του πολίτη είπε...

Σε αυτό το άρθρο θα διαφωνήσουμε. Η φράση και μόνο είναι ανήθικη πολιτικά (και αυτό εννοεί πασιφανώς η κριτική της Κυβέρνησης και όχι άλλη μορφή ηθικής) και ουσιαστικά επιτήθεται ή εκφράζει ιδέες σχετικά με το τι μέλλει γενέσθαι. Είναι οι γνωστές λαμογιές, γνωστές από ΠΑΣΟΚ από παλιά που θέλει πια να τις αφήσει κατά μέρος.

Εγώ που τα διάβασα και φυσικά έτσι το εξέλαβα κι όχι με τη στρουκτουλιστική ανάλυση που έκανες στη φράση. Και τούτο, διότι η ανάλυσή σου δεν αναφέρεται σε ένα ποίημα, αλλά σε μία πλιτική θέση. Και ό,τι έγραφε εννοούσε, χωρίς να προλάβει να κάνει ανάλυση.

Αντίθετα, η διαφάνεια φάινεται, επειδή ανακοινώθηκε γιαίτ τον έδιωξαν και

e-Lawyer είπε...

Θα μπορούσε η κυβερνητική ανακοίνωση να αποφύγει όλη αυτή την διεκτραγώδηση περί ανηθικότητας και να αναφέρει ότι η αποπομπή οφείλεται σε παραβίαση της αρχής 5.4 περί προγενέστερων δηλώσεων. Αλλά αυτό προϋποθέτει ότι θα υπήρχε τέτοια προδιατυπωμένη αρχή. Εδώ πάνε απλώς να την επινοήσουν εκ των υστέρων, με θύμα τον υποψήφιο.
Δεδομένου ότι πρόκειται για κυβερνητική πράξη που δεν προσβάλλεται στο ΣτΕ, θα ήταν καλό να γίνει μια προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για παραβίαση της ελευθερίας της έκφρασης.

Λίνα Παπαδοπούλου είπε...

Η φράση "θα τα κονομήσουμε" και μόνον αρκεί για να δείξει την έλλειψη ήθους. Και ναι, επιτέλους το ήθος -που επιτρέψτε μου είναι κάτι τελείως διαφορετικό από την ηθική, αν και στην Ελλάδα δυστυχώς δυσκολευόμαστε να αναγνωρίσουμε ακόμη και τη διαφορά ανάμεσα στα δύο και φτάνουμε να μεταφράζουμε το "bioethics" με το λανθασμένο αντιδάνειο "Βιοηθική"- εκλαμβάνεται ως στοιχείο κατάληψης δημόσιου αξιώματος. Δύσκολο εγχείρημα, σχεδον ακατανόητο για μας τους Έλληνες που το καταδικάζουμε αυτονοήτως και άνευ ετέρου στην αποτυχια. Μπορει όντως να αποτύχει, είναι πολύ πιθανό, αλλά αξίζει ακόμη και ως από χέρι καταδικασμένη προσπάθεια.

e-Lawyer είπε...

Οι δυο-τρεις λέξεις αγοραίας αργκό, προφανώς μεταφορικά και χιουμοριστικά, που χρησιμοποίησε κάποιος ένα βράδυ κάνοντας πλάκα με τους φίλους του δεν είναι λογικό να χρησιμοποιούνται εναντίον του με έναν τόσο δυσανάλογο τρόπο.

Θυμίζω την απόφαση Peck κατά Η.Β. που λέει ότι ακόμα κι όταν είσαι σε δημόσιο χώρο, υπό συγκεκριμένες συνθήκες (άγνοια ότι υπήρχε κάμερα) προστατεύεται η ιδιωτικότητα και δεν μπορούν οι πράξεις που κάνεις εκεί νόμιμα να χρησιμοποιηθούν εναντίον σου.

Εδώ έχουμε χρήση 2-3 λέξεων που χρησιμοποιούνται απολύτως εκτός context και εκλαμβάνονται ως κυριολεκτικές. Η Κυβέρνηση έχει βέβαια εξουσία να αποπέμπει όποιον θέλει, αλλά όταν συνοδεύει την αιτιολόγηση της αποπομπής και με ειδική ανακοίνωση στην οποία τον ψέγει με τόσο βαριά λόγια και παρερμηνεύοντας προδήλως την πλάκα που έκανε ένα βράδυ, τότε η εξουσία αυτή ασκείται κατά παράβαση της ελευθερίας της έκφρασης και ίσως και της ιδιωτικότητας του υποψηφίου.

Αλοίμονο αν δεχθούμε ότι η Κυβέρνηση έχει δικαίωμα να αρχίζει να ξεψαχνίζει τα facebook και τα twitter για να δει μήπως βρει κάτι που θα μπορούσε να εκλάβει ως μεμπτό, ακόμα και για τους ανθρώπους που καλούνται να την υπηρετήσουν. Δεν υπήρχε forseeability για τον κ. Κουτούπη ότι θα υποστεί μια τόσο σοβαρή κύρωση (ανάκληση διορισμού) για κάτι που είπε σε ένα ακροατήριο το οποίο καθόλου δεν ταυτίζεται με τον γενικό πληθυσμό.

Όχι, η τήρηση της δεοντολογίας δεν μπορεί να αφορά και το στυλ με το οποίο θα κάνεις πλάκα με τους φίλους σου. Υπάρχει συγκεκριμένο πεδίο εφαρμογής κι αυτό ανάγεται στις υποχρεώσεις που έχει κάποιος στον τομέα του.

constantinos alexacos είπε...

Βασίλη μου νομίζω ότι είσαι εκτός θέματος.

«Θα στείλω βιογραφικό. Με το ΠΑΣΟΚ όλα θα γίνονται με διαφάνεια... Θα κονομήσουμε... Γουστάρω πολύ»

Εδώ υπάρχει διατυπωμένη πρόθεση, όχι έκφραση. Δεν είναι ποίημα ή άλλη εκδήλωση της προσωπικότητας του. Πρόθεση:
Θα κάνω αίτηση για να κονομησω.

Ποια προσωπική έκφραση; Θα ήθελα να πιστεύω ότι αν τον κρατούσαν, θα έγραφες για την σημασία των social media στην e-ποχή μας, και θα κατακεραύνωνες την πρόσληψη ενός κακής προθέσεως e-lliterate.

e-Lawyer είπε...

Κωνσταντίνε, αυτό που έκανε η Κυβέρνηση είναι σαν να σε βγάλω φωτογραφία σε τραπεζάκι του μαγκαζέ (στον πεζόδρομο=δημόσια) και να στείλω μετά το υλικό στη γυναίκα σου με επιστολόχαρτο "διαφάνεια Α.Ε." και σημείωση "κυρία μου ο σύζυγός σας ψωνίζεται με τεκνά". Αν το φάει είναι άξια της μοίρας της.

constantinos alexacos είπε...

Οχι ακριβώς. Μάλλον για βίντεο μου κάνει, με μένα να λέω:
"Τι τεκνό είναι αυτό;;; Πάω να ψωνίσω!"
Η παντόφλα ειναι γκαραντί.

e-Lawyer είπε...

Ναι αλλά δεν θα ήταν η αλήθεια, απλώς έκανες πλάκα με φίλους.

Νοσφεράτος είπε...

αν κατι καταδεικνυει αυτή η υποθεση ειναι οτι εν τελει ζουμε ολοι σε ενα πληρες
Πανοπτικον
Το Φεσημπουκ , Η ΜΠΛΟΓΚΟΣΦΑΙΡΑ ΚΛΠ
οπου καθε εκδηλωση ιδιωτικου αυθορμητισμου εστω και ... ανηθικου

καθε μη υποκριτική εστω και
κυνικη ομολογια περι των πραγματικών κινητρων σου (θα τα κονομησουμε..λες και οι λοιποι καρριεριστες τοκανουν για τη ψυχη τους
μπορει καποια στιγμή στο μελλον να χρησιμοποιηεθι εναντιον σου..
Στο πρωτο Πανοπτικό

παρακολουθειται η συμπεριφορά σου τωρα
στο Τωρινο παρακολουθειται νυν και αει
και στο μελλον

και για πάντα
αφου καθε τι που γραφεις λές κλπ μπορει ανα πασα στιγμή να ανασυρθει ..και να ερμηνευτει κατα το δοκουν αναλογα με το πως ερμηνευουν οι αντιπαλοι καριεριστες


Η μονη συμπεριφορά που σε σωζει(;;)

ειναι ο
ΑΠΟΛΥΤΟΣ ΚΟΜΦΟΡΜΙΣΜΟΣ

Νοσφεράτος είπε...

και για να εξηγουμαι
το τι λεει ο καθενας στο Φαίησμπουκ ειναι εκδηλωση ιδωτικοτητας,εξομολογηση, προσωπική συζητηση

Τονα χρησιμοποιειται ομως
ως αποδειξη αμοραλισμου ανηθικοτητα και δεν ξερω τι αλλο
ειναι
αυτο καθ εαυτό Τρομαχτικό...

Εν τελει αυΤή η ΠΟΛΥΔΙΑΦΗΜΙΖΟΜΕΝΗ διαφανεια του ΙΝΕΤΡΝΕΤ
δεν ειναι ενας απιστευτος ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΣΜΟΣ;

δεν δειχνει μιακοινωνια που ερχεται

οπου το Μυχιο με το δημοσιο
η εξομολογηση το μυστικό το κουτσομπολιο εστω οτι δηλαδή χαρακτηριζε στην Νεωτερη εποχή τον χωρο του Ιδιωτικου
Μπορει να στραφει εναντιον σου με εναν τροπο που \ ουτε οι Θυρωροι στην εποχη του Χιτλερ δεν μπορουσαν καν να φανταστουν;
και να μας μιλανε και για ηθική απο πάνω ενοοωνας φυσικά εναν απιστυτο πουριτανισμό αλλά και ουτε καν διαννοουναι οτι
το να χρησιμοποιεις μια ιδωτική συζητηση εναντιον καποιου
(οσο ανηθικο κιαν θεωρεις αυτον τον καποιο )
αυτο κιαν ειναι εξορισμου
ΑΝΗΘΙΚΟ

To νομοσχέδιο για την ισότητα στον γάμο

 Το νομοσχέδιο προβλέποντας στο άρθρο 3 ότι ο γάμος επιτρέπεται για άτομα διαφορετικού ή ίδιου φύλου, αυτοδικαίως επεκτείνει στα ζευγάρια το...