Αυτό που διαφοροποιεί το κοινοβουλευτικό σύστημα από άλλες παραλλαγές της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας είναι ότι η Κυβέρνηση πρέπει να απολαμβάνει της εμπιστοσύνης της Βουλής. Οι βουλευτές δεν αρκεί να περιορίζονται στο νομοθετικό ή ελεγκτικό τους έργο, πρέπει να έχουν και λόγο για την ανάδειξη και διατήρηση της εκτελεστικής λειτουργίας. Γι' αυτό όλα τα χρόνια στα οποία η αρχή της δεδηλωμένης εμπιστοσύνης της πλειοψηφίας δεν ήταν ένας συνταγματικά κατοχυρωμένος κανόνας, δεν ίσχυε στην Ελλάδα κοινοβουλευτικό σύστημα, αφού ο αρχηγός του κράτους μπορούσε κατά το δοκούν να διορίζει "τους υπουργούς αυτού". Ακόμη κι αν δεν προέρχονταν από πλειοψηφικές κοινοβουλευτικές παρατάξεις. Ακόμη και αν αυτοί ήταν οι κηπουροί του, σύμφωνα με τη "θεωρία" του κηπουρού που δεν αναγνώριζε κανονιστικό χαρακτήρα στην αρχή της δεδηλωμένης.
Η αρχή της δεδηλωμένης παρ' όλο που ακολουθείται από το 1875 ως συνθήκη του πολιτεύματος, γνώρισε νομική κατοχύρωση μόλις το 1927. Ακόμα και το Σύνταγμα του 1975 στην αρχική του μορφή πρόβλεπε μια εξαίρεση: στο αρχικό αρθρο 37 παρ. 4, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μπορούσε να διορίσει μετά από γνώμη του Συμβουλίου της Δημοκρατίας (μια επιτροπή αποτελούμενη από τους πρώην πρωθυπουργούς κλπ που παλαιότερα λεγόταν Συμβούλιο του Στέμματος) ως πρωθυπουργό μέλος ή μη της Βουλής που κατά την κρίση του θα μπορούσε να τύχει ψήφου εμπιστοσύνης της Βουλής (δηλαδή ακόμη και τον κηπουρό του). Η κατάργηση αυτής της διάταξης με την αναθεώρηση του 1986 καθιερώνει σε νομικό επίπεδο την απόλυτη αρχή της δεδηλωμένης. Από αυτή την άποψη, κατά νομική ακριβολογία, το αμιγώς κοινοβουλευτισμό σύστημα στην Ελλάδα δεν έχει κλείσει τριάντα χρόνια.
Η παροχή ψήφου εμπιστοσύνης στη Κυβέρνηση είναι λοιπόν μια κορυφαία διαδικασία του κοινοβουλευτικού συστήματος και ρυθμίζεται από το άρθρο 84 του Συντάγματος (βλ. εδώ). Η πρόταση εμπιστοσύνης ζητείται κατά κανόνα εντός 15 ημερών από την ορκωμοσία του πρωθυπουργού, αλλά μπορεί να ζητηθεί "και οποτεδήποτε άλλοτε", όπως γίνεται αυτές τις μέρες. Κρίσιμη είναι η διάταξη της παραγράφου 4 που ορίζει ότι η πρόταση εμπιστοσύνης γίνεται δεκτή μετά από ψήφο της απόλυτης πλειοψηφίας των παρόντων βουλευτών, η οποία όμως δεν επιτρέπεται να είναι κατώτερη των 2/5 του όλου αριθμού των βουλευτών. Αυτό σημαίνει ότι ο μικρότερος αριθμός βουλευτών που μπορεί να διατηρήσει μια κυβέρνηση στην εξουσία είναι 120. Στην ψηφοφορία μετέχουν και υπουργοί-υφυπουργοί που είναι βουλευτές (όχι οι εξωκοινοβουλευτικοί). Η αποχώρηση αντιπολιτευόμενων ή αντικυβερνητικών βουλευτών από τη διαδικασία της παροχής ψήφου εμπιστοσύνης διευκολύνει τον σχηματισμό της απόλυτης πλειοψηφίας των παρόντων.
Σύμφωνα με το άρθρο 141 του Κανονισμού της Βουλής (βλ. εδώ), η συζήτηση για την παροχή ψήφου εμπιστοσύνης δεν μπορεί να διαρκέσει πέραν των τριών ημερών και ακολουθεί η ψηφοφορία, εκτός αν η Κυβέρνηση ζητήσει προθεσμία 48 ωρών μέχρι την έναρξη της ψηφοφορίας. Η ψηφοφορία είναι πάντοτε ονομαστική.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου